Ons energienet wordt het Slimme Net

NBC-serie ‘Revolution’

Twee seizoenen lang keek ik geboeid naar de NBC-serie ‘Revolution’. Dit is een post-apocalyptische sciencefictionserie en gaat over een wereld waarbij 15 jaar geleden alle elektriciteit is verdwenen. Stroomopwekking is niet meer mogelijk. Energiecentrales stoppen met werken, accu’s van auto’s en vliegtuigen begeven het. De westerse wereld vervalt in chaos. Overheden vallen om, steden worden verlaten en milities nemen de macht over. Een angstige gedachte die hopelijk nooit waarheid zal worden.

Het Nederlandse energienet

Onze maatschappij is ondenkbaar zonder energie. Als er echter niets wordt gedaan aan het gebruik van het Nederlandse energienet, de aanschaf van elektrische auto’s blijft toenemen en de teruglevering aan het Net groter wordt, gaan er wel degelijk problemen ontstaan die leiden tot uitval van het energienet.

Decentrale opwekking

De steeds verdere ontwikkeling van decentrale opwekking heeft grote effecten op het energienet. De netbeheerders willen deze energieontwikkelingen op het energienet ondersteunen. Zij hebben hiervoor diverse proefgebieden met intelligente besturingstechnologie voor lokale producenten en afnemers opgestart. Deze ‘Smart Grids’ (intelligent energienet) kunnen op termijn ook de handel in energie ondersteunen en ingrijpend veranderen.

Tijdens de laatste kwartaalmeeting op 11 februari jl. heeft Jeroen Scheer, Chief Technology Officer (CTO) bij netbeheerder Alliander, ons verteld hoe Alliander omgaat met de veranderingen van het gebruik van het Nederlandse energienet en wat de kosten zijn voor R&D die hiermee gepaard gaan.

Er zal steeds meer decentrale opwekking gaan plaatsvinden. Dus niet alle energie betrekken bij de ‘oude’ leveranciers die hun energie opwekken in grote kolencentrales, maar steeds meer opwekking door eindgebruikers zelf en/of opwekking dichterbij de eindgebruikers. Denk hierbij aan zonneboilers, zonnepanelen, windturbines, aardwarmte etc.

Deze decentrale energieopwekking, teruglevering en het gebruik van elektrische auto’s zijn ontwikkelingen waar het huidige Net niet tegen bestand is. Het voorbeeld dat Jeroen schetste over het vanuit Nederland terugstuwen van de Rijn naar Duitsland, levert visueel een goed beeld op van de problemen die ontstaan als er teveel stroom wordt teruggeleverd aan het Net.

Slimmer maken van het Net

Het vervangen van het bestaande fysieke energienet zou miljarden kosten. De oplossing zit dan ook niet in het totaal vervangen van de infrastructuur, maar in het slimmer maken van het Net. Het huidige Net is niet ingesteld op de groeiende piekbelasting. Gebleken is dat deze piekbelasting slechts in vier uur tijd en op twee momenten van de dag plaatsvindt: in de ochtend als iedereen opstaat en aan het eind van de dag als we massaal thuiskomen en de elektrische heilige koe inpluggen. Om die piekbelasting te voorkomen en te verdelen over de rest van de dag, dient het laden niet te starten zodra je bij thuiskomst inplugt, maar op het moment dat het Net daar de ruimte voor heeft. Het Net moet slimmer gemaakt worden.

Slimme meters

Ook slimme meters gaan bijdragen aan het slimme net van de toekomst. Sinds vorig jaar zijn de netbeheerders begonnen om in Nederland de conventionele meters te vervangen door slimme meters. Iedereen krijgt zo’n slimme meter van zijn netbeheerder aangeboden. Deze slimme meters maken deel uit van het slimme net van de toekomst. Voordelen voor ons als consument zijn dat we geen standen meer hoeven door te geven, nog beter inzage krijgen in ons energieverbruik en daar bewuster mee om kunnen gaan. Maar hoe worden zaken als privacy en veiligheid gewaarborgd? De eerste slimme meters zijn inmiddels gehackt. Kunnen inbrekers straks afleiden dat je op vakantie bent door het uitlezen van het energieverbruik?

Toepassingen slimme meters

Hoe zouden slimme meters in praktijk de regulering van het Net kunnen ondersteunen? Een echt voorbeeld zijn de overbelaste netten in Zuid-Afrikaanse steden. Daar worden slimme meters gebruikt om gebruikers af te sluiten, als de vraag te groot wordt. Nederlandse slimme meters kunnen gebruikt worden om wanbetalers op afstand af te sluiten. Echter zitten hier nog juridische haken en ogen aan. Daarnaast kunnen ze tot elk kwartier de verbruikte stroom doorgeven aan een centrale post van de netbeheerder. 

Nederland behoort tot een van de drie betrouwbaarste landen als het gaat om continuïteit van energielevering op het Net en dat willen wij natuurlijk graag zo houden. De situatie zoals geschetst in de serie ‘Revolution’ is sciencefiction, maar het ongemak dat we kunnen ondervinden van het uitvallen van het Net is goed voor te stellen. ’s Ochtends geen warme douche en geen espresso bij het ontbijt, geen signalering boven de A6 die aangeeft dat de wisselstrook open is of geen Facebook- en WhatsApp-bereik. Inmiddels is seizoen drie van ‘Revolution’ door NBC gecanceld. Ik houd mijzelf voor dat de tegenvallende kijkcijfers het resultaat zijn van een ongeloofwaardig verhaal en niet vanwege slecht acteerwerk.

Ik word wakker en de digitale wekker geeft 05.30 uur aan. Gelukkig, het Net is nog ‘up and running’. Tijd voor hete koffie, een geroosterd bammetje, een warme douche en op naar de energieleverancier waar ik momenteel werkzaam ben.